Ka Jingshisha U Blei

Based on the course: The Attributes of God (Lesson 12: The Faithfulness of God) by David Hocking. 

Ngin ia phai sha ki Salm 89.

Ngan rwai ïa ki jingisynei U Trai junom: da la ka shyntur ngan pynbna ïa ka jingshisha jong me pateng la pateng bynriew baroh. (1).

A Trai U Blei ki paid, uei u bakhrawbor kat ma me, Ko Jah? Bad ka jingshisha jong me ka baroh sawdong ïa me (8).

Shi sien nga la smai da la ka jingkhuid; ngan ym lamler ïa u Dabid: u symbai jong u un neh junom, bad ka khet jong u kum ka sngi ha khmat jong nga. Yn pynskhem ïa ka junom kum u bnai, bad kum uta u sakhi uba shisha ha bneng (35-37).

Kum uta u sakhi ba shisha ha bneng u ban mih ha ka por ba la buh (lah ban dei ka sngi ne u bnai ne kiwei pat ki met bneng), ngi lah ban shaniah ha kane: ba U Blei u kup da ka jingshisha bad ngin shaniah ha u.

Ki Proberb ki pynkynmaw ia ka jingbymlah shaniah ha u briew.

Uei u ban shem ïa uba lah ban shaniah (20:6)

Kaba shaniah ha u briew uba shukor ha ka por bajynjar ka long kum ka bniat ba la kheiñ, bad ka kjat ba la kheiñ khylliah (25:19).

Ha kaba ia nujor bad kane, ia U Jisu la khot U Nongphla ïa uba lah ban shaniah (Jingpynpaw 1:5); U Nongphla U Baïaineh bad U Bashisha (3:14); ha ka jingwan arsien, la khot ia u, U Baïaineh bad U Bashisha (19:11). U Isaiah u ong shaphang jong u ba ka hok kan long ka panpoh ka syngkai jong u, bad ka jingïaineh, ka panpoh ki khyllai jong u (11:5). Ki Salm 119 ki ong ba ki hukum bad ki jingphla jong u baroh ki long kiba shisha bad ba hok (86, 138) bad ka jingshisha jong U ka long pateng la pateng bynriew baroh (90).

Haba ngi phai sha ka jingshisha U Blei bad kumno ngin shaniah ha u, ngin ia peit ia 7 tylli ki mat.

#1. Ngin shaniah ba U Blei un sumar ia ki ktien jong U

Ha Deuteronomi 7:6-8 ngi pule ba ngi lah ban shaniah ha U Blei ba un sumar ia ka ktien jong u na ka bynta ki khun Israel bad balei u jied ia ki. To tip, namar kata, ba U Trai uba U Blei jong me, ma u, uba long U Blei; U Blei uba ïaineh keiñ, uba ïaisumar ïa ka jutang, bad ïa ka jingisynei, bad kita kiba ieit ïa u, bad kiba sumar ïa ki hukum jong u haduh shi hajar ki pateng bynriew (9).

Ha Hebru 6, ngi pule ia ka jingkongsan ban long kiba shisha ha ka jingiakren bad ban sumar ia ki ktien ba mih na shyntur jong ngi.

Namar U Blei haba u la kular ha u Abraham, naba um lah ban smai dano dano ruh uba kham khraw, u la smai da lade hi, u da ong: “Da shisha da kaba kyrkhu ngan kyrkhu ïa me, bad da kaba pynroi ngan pynroi ïa me.” Te kumta, haba u la ïaishah slem, u la ïoh ïa kata ka jingkular. Namar ki briew ki ju smai da uta uba kham khraw: bad ha ka jingïania jong ki baroh ka jingsmai ka long ka bakut ïa ka ban pynskhem. (13-16).

Ha ki ingbishar ka pyrthei, ki nongsakhi ki dei ban da smai ba kaei kaba ki ong ka long ka shisha bad ba dei. Kumba ngi iohi na ki Proberb, ia u briew hi um lah ban shaniah; lada donkam ia u ban kren ia ka jingshisha, u dei ba da smai shuwa. Hynrei ngi pule ruh ha Jakob 5:12 bad Mathaios 5:37 ba nalor kiei kiei baroh, ai ba ka ‘Ho-oid’ jong phi, kan long ‘Ho-oid’, bad kaba ‘Em’ jong phi, ‘Em’. Hato kane ka mut ba ngim dei ban smai? Da ka bneng ne ka khyndew ne kano kano kawei pat ka jingsmai? Phin ym smai lamler da ka kyrteng jong nga, lymne men ym shim thala ïa ka kyrteng U Blei jong me: Nga long U Trai (Lebitikos 19:12). Haba ngi phai sha ki hukum U Blei, la mana ban smai lamler da ka kyrteng jong U.

Kum ki bangeit ha U Jisu Khrist, kam donkam ia phi ba phin smai ban kren ia ka jingshisha. Kumba u Paul u pynkynmaw wat ai ba kano kano ka ktien sih kan mih na ka shyntur jong phi, hynrei, tang kata kaba bit ïa ka ban tei ïa kaba donkam, ba kan ai ka jingaiei ïa kita kiba ïohsngew (Ephesos 4:29).

Phai biang sha Hebru 6:13-16. Namar U Blei um kwah ba u Abraham bad ki khun jong u kin artatien ia ka jingkular, u la smai dalade namar ym don dano dano ruh uba kham khraw ban smai ban pynthikna ia ka jingkular. Bad haba don ka jingsmai ka dei ban long, kum ba ong u nongthoh ki Hebru, ‘ha ka jingïania baroh ka jingsmai ka long ka bakut ïa ka ban pynskhem.’ Hynrei ha kine ki sngi jong ngi, ka ktien ka la long tad dor namar ka jingshukor bad ka jingbymlah shaniah ia u briew.

Ha kaba U Blei, haba u sngewbha hi ban pyni kham shai shuh shuh ha kita ki nongïoh ïa kata ka jingkular, ïa ka jingbymkylla ka jingthmu jong u, u la pynskhem ïa ka da ka jingsmai: ba da ki ar tylli kiei kiei ki bymkylla [katkum ki nonghikai baibl, kine ar tylli ki long ki jingkular U Blei and ka jingsmai U Blei], ha kiba ka long ka bym lah ïa U Blei ban lamler, ngi lah ban ïoh ka jingpynshlur badonbor, kiba la phet ban rieh ïa ka ban ïoh bat ïa kata ka jingkyrmen ba la buh ha khmat jong ngi (Hebru 6:17-18).

Ngi lah ban shaniah ia ka ktien U Blei. Haba ngi pyrkhat ia ka jingshisha jong u, ngi sngewthuh ba un iai sumar hok ia baroh ki ktien jong u. Namar kata, baroh ki jingkyrmen bad ki jingkular jong u ki shong skhem ha ka jingshisha jong u ba junom.

To ngin ïabat skhem ïa kata ka jingphla ka jingkyrmen jong ngi ba kan ym khih shuh (namar ïa uba lah ban shaniah keiñ, long uta uba la kular) (Hebru 10:23).

#2. Ngin shaniah ha ka jingisynei U Blei

Kum ki bangeit ha U Trai, ngi dei ban iai long kiba sngewnguh ia ki jingisynei jong u. Wat la ngim don hok ban ioh ia kane ka jingisynei, ngi long kumne tang namar U Blei u long uba iaineh.

Ngin ia phai sha kawei ka kitab ka Baibl kaba ngim ju kham da pule – ki Jingrwai Sngewsynei (Lamentations). Kane ka kitab la thoh da u Jeremaiah bad ka kren shaphang ka jingiam ki khun Israel naba lah pynjot bad thang ia ka ri bad ka templ jong ki da ka hima Babilon ha 586 BC bad mynta ki long mraw ha ri nongwei. Ki la long mraw 70 snem bad ki la ju pyrkhat lada U Blei U dang kynmaw ia ki.

Ka long na ki jingisynei U Trai ba ym shym la bam duh ïa ngi, naba ki jingsngewsynei jong u kim duh. Ki long ki bathymmai man ka step; kaba khraw ka jingïaineh jong me. “U Trai u long ka bynta jong nga,” ong ka mynsiem jong nga, “namar kata, ngan kyrmen ha u.” U Trai u long u babha ïa kita kiba ap kyrmen ha u, ïa kata ka mynsiem kaba wad ïa u. Ka babha ïa u briew ba un kyrmen bad ba un ap jar jar ïa ka jingpynim ka jong U Trai (3:22-26).

Naba U Trai un ym kyntait noh ha la ka rta. Naba la u pynsngewsih, pynban, un sngewsynei katba kum ka jingbun ki jingisynei jong u. Naba um pynshitom sngewbha, lymne pynsngewsih ïa u khun bynriew. (31-33).

To ngin ïit ngin tynjuh ïa la ki lynti, bad ngin phai pat sha U Trai. To ngin kyntiew ïa la ka dohnud lem bad la ki kti sha U Blei ha ki bneng (40-41).

Sha kaba kut jong kane ka kitab, ngi pule ia ka jingduwai jong ka jingpynthymmai. 

Ma me, A Trai, me neh junom; ka khet jong me pateng la pateng bynriew. Balei ba me klet ïa ngi junom, bad me lyndet ïa ngi slem katne katne? To pynphai ma me ïa ngi sha me, A Trai, te yn pynphai ïa ngi; to pynthymmai ïa ki sngi jong ngi kumba mynbarim. Hynrei, me la kyntait khoit ïa ngi, me bitar lep ïa ngi (5:19-22).

Mynta ba ngi la tip khyndiat shaphang kane ka kitab, ngi iohi ki khun Israel ba ki kynmaw ia ki jingisynei U Blei bad ba um shim klet ia ki. Sha kaba kut ka kitab, namar ba ki tip U Blei u long uba iaineh bad uba dap da ka jingisynei, ki la ia duwai na ka bynta ka jingpynthymmai bad U Blei ula jubab ia ki.

Ha ki por ba kiwei ki leh sniew ne leh bakla ia phi, hato phi ju pyrkhat ha mynsiem ba U Blei ‘un ai ka bainong ba biang ia ki’? Bad lada jia kaei kaei kaba sniew ne kaba sngewsih ha ngi, ngi ju kloi ban pyrkhat, “balei ka jia ia nga kumne? Nga leh aiu ba kane ka jia ia nga?”

Mynta ba phi la tip kham bniah ia ka jingshisha U Blei, hato kam long kaba phylla ba U Blei um shim ai ia ngi ia kaei kaba ngi dei ban ioh? Ko parabangeit, wat nym klet ba ngi dei tang ki briew; ngi long tang ka khyndew (Salm 103:14). U Blei u long uba shisha bad ka jingshisha jong u ka wanrah ruh ia ka jingisynei ia ngi wat la ngim don hok ban ioh ia kum kane ka jingisynei. Ha kajuh ka por, kynmaw ruh ba ka sngi ka jingbishar kan sa wan (2 Kor. 5:10; Jpw. 20:11-15; Ki Kam 17:31; Ioannis 12:47-48; Matt. 12:36-37). Ha kata ka sngi, phim ym ioh shuh ia ka jingisynei U Trai.         

#3. Ngin shaniah ba U Blei un pynthymmai ia ki bangeit jong U

Te mynta u ong U Trai uba la thaw ïa nga na ka kpoh ban long u shakri jong u, ban wallam pat ha u ïa u Jakob, bad ban ïalum ïa ki Israel ha u: (naba nga long uba donburom ha khmat U Trai, bad U Blei jong nga u long ka bor jong nga.) U la ong te, “Ka long kaba sting eh ba men long u shakri jong nga ban pynïeng ïa ki jaid u Jakob, bad ban pynbha pat ïa kiba pynsah jong ki Israel: ngan ai ruh ïa me ban long ka jingshai ïa ki Jentil, ba men ïoh long ka jingpynim jong nga haduh ka bakut ka pyrthei.” Isaiah 49:5,6. 

U Messiah um shim la pynthymmai tang ia ka Israel, hynrei u long ruh ka jingshai ia ki Jentil. Ym tang ba u wanrah jingpynim ia ki Jentil, u long ka jingpynim haduh ka bakut ka pyrthei.

#4. Ngin shaniah ba U Blei un iada ia ngi na ki nongshun

Bad ba yn ïoh pyllait ïa ngi na ki briew kiba kynriang bad basniew; namar ki briew baroh kim don ka jingngeit. Hynrei, U Trai u long uba ïaineh, u ban pynskhem ïa phi, bad u ban ri kyndong ïa phi na uta u bymman (2 Thessaloni 3:2-3).

Kan ym don kaei kaei ka ban jia ha phi kaba U Blei um kwah ban long; kane ka long kata ka jingda U Blei ia ngi baroh.

Nga ngeit ba phi tip shaphang u Job bad kaei kaba jia ha u bad ka ing jong u. Ngi pule ha Job 2:10, hynrei u la ong ha ka, “Pha kren kumba kren kawei na ki riewbieit. Balei? ngin pdiang na ka kti U Blei ïa ka babha, te ngin ym pdiang ka basniew?” Ha kane baroh u Job um shym la leh pop da la ki rmiang shyntur.

U Job um tip bad um sngewthuh balei ki jingsngewsih bad ki jingeh ki wan ha u. Kum ma ngi hi, u don shibun ki jingkylli bad u kwah ban tip balei; hynrei ha kaba kut, ha ka jingshaniah jong u ha U Blei, u la ong la u pynïap ruh ïa nga, pynban, ngan ap ïa u (13:15)

Hato phi ruh phi don kata kajuh ka jingshaniah ha ka jingshisha U Blei? Lada phi mad tang shi bynta ki jingeh ba u Job u iakynduh, phin dang shaniah ha U Blei? Phin iai shaniah ha ka jingshisha jong U wat la phi iashem bun ki jingsngewsih bad jingeh?

U Blei u long u baiaineh bad un iada ia ngi na ki nongshun. Wat sngap bad ailad ia u Soitan ne iano iano ruh ban ong ia phi da kumwei pat. Wat hapdeng ki jingsngewsih ne jingeh bakhraw, sngewthuh ba U Blei u tip bad u don ryngkat bad phi. Wat haduh ka jingiap, ngin ia mynjur bad u Paul ba nga don ka jingkwah ïa ka ban ïoh leit noh bad ban long lem bad U Khrist; naba ka long kham bha shikatdei eh (Phillipi 1:23). Ngin ia khmih lynti ia kaei ka ban sa wan namar ha khmat jong me ka jingdap ka jingkmen ka don; ha ka kti kamon jong me ki don ki jingsngewbha junom junom (Salm 16:11).

#5. Ngin shaniah ba U Blei un iada bad iarap ia ngi ha ki jingtynjuh bad ki jingpynshoi

1 Korinth 10:11-13. Te kine kiei kiei baroh ki la jia ha ki kum ki dak [pule na dkhot 1 ter ter ban sngewthuh kiei kita kiba la jia], la thoh te ïa ki ban long ka jingsneng ïa ngi, ha kiba la jia ki jingkut jong ki rta. Naba kumta, uta uba mut ba u ïeng, to un sumar ïoh un kyllon. Ka jingtynjuh kam shym la ngat ha phi, hynrei, tang kaba u briew u lah ban shah; hynrei, U Blei u long uba lah ban shaniah, u ban ym shah ba yn tynjuh ïa phi tam ïa kata ïa kaba phi lah, hynrei, ryngkat bad kata ka jingtynjuh un thaw ruh bad ïa ka lad ban lait, khnang ba phi lah ban shah ïa ka.

Hato phi la ju ong ne pyrkhat, “sa tang ka jingduwai”. Balei phi ong kumne? Kane ka mut ba phi la leh lut bad ai lut ka bor lajong baroh; phi la pyrshang lut da lade ki lad ki lynti ba laiphew jait hynrei phim ioh ia ka jubab ne ia ka jingjop. Ynda la poi ka pud ba phim sngew lah shu ban shah, phin sa ong, “sa tang ka jingduwai”. Phi sngew mynjur ia kane?

Kan long kumno lada ngi sngewthuh ia ka jingtlot bad jingduna lajong naduh nyngkong? Lada ngi dem ki khohsiew bad shaniah ha U Blei ia ki jingpyniaid ki jong U? Kan kham bha lada ngi sngewthuh naduh nyngkong ba ngim lah ban leh ei ei ha ka bor lajong bad ba ngi donkam ia U Jisu Khrist. 

Ko hep ba-ieit, to wat sngewphylla phi ïa kata ka jingtynjuh ba-meh ding kaba ha phi, kaba jia ïa ka ban tynjuh ïa phi, kumba da jia kaba khyllah ha phi [wat ong balei kane ka wan jia ia nga]: hynrei, kat kumba phi ïoh bynta lem na kita ki jingshahshitom U Khrist, to kmen noh; ba ha kata ka jingpynpaw ïa ka burom jong u, phi ruh, phin ïoh kmen da ka jingkmen kaba khraw. Lada la krenbeiñ ïa phi namar ka kyrteng U Khrist, suk ma phi; naba U Mynsiem jong ka burom bad u jong U Blei u ïaishong ha phi: ha phang jong ki shisha la krenbeiñ ïa u, hynrei, ha phang jong phi la pyndonburom ïa u. Namar wat ai ba uno uno ruh na phi un shah shitom kum u nongpynïap briew, lane u nongtuh, lane u nongleh basniew, lane kum uba shait lorni leh lushia ïa ki kam kiwei: hynrei, lada uno uno ruh u shah shitom kum u Khristan, wat ai un sngewlehrain, hynrei, to un pyndonburom ïa U Blei ha kane ka kyrteng. Naba kata ka ïa ka la jia ïa ka ban sdang ka jingbishar ha ka ïing ka jong U Blei; hynrei, lada ka sdang nyngkong ha ngi, kaei kan long ka bakut jong kita ki bymkohnguh ïa ka gospel U Blei? Te lada, “Da kaba eh ba pynim ïa u bahok, hangno uta u bymriewblei bad u bapop un paw?” (1 Petros 4:12-18)

Ka long kaba phylla ba ha kawei ka sngi ngin ioh ban don ryngkat bad U Khrist. Balei ba ngi long kiba ia khňïum? Pyrkhat kaei ban jia ia kito ki bym ngiet ha U Jisu. Ka jingmut jong kane ka jingthoh ka long: balei ba ngi ia khuslai bad ia khňïum ia ki jingeh? Kam pher kan jia aiu ia ngi mynta. Kaba mynta ka long tang shipor bad kane ka por ruh kan sa duh noh.

U Petros u pynkut da kine ki kyntien. Namar kata te, kita kiba da shah shitom katba kum ka mon U Blei, to kin aiti noh ïa la ki mynsiem ha kaba ïai-leh babha, ha U Nongthaw baïaineh (19). Sngewthuh ba wat la phi kynduh ki jingeh bad jingshitom, phi long ki bangeit ha u Khrist bad phim um iaid lyngba ka jingbishar U Blei ia ki bym ngeit. Yn ym phah ia phi sha dujok, phin don ryngkat bad U Jisu junom la junom. Balei te phi long kiba khuslai? 

#6. Ngin shaniah ba U Blei un map ia ki pop jong ngi

Ngi pule ha 1 Ioannis 1:9 ba lada ngi phla ïa ki pop jong ngi… Ha ka Grik, ka ktien ‘phla’ ka dei ‘homologeō’ bad ka mut ‘ban ong ia kajuh kum uwei pat’. Ka mut ban mynjur bad U Blei ia ki pop jong phi. Phin ong bad mynjur bad U Blei ia kaei kaba U ong shaphang ka pop. Lada ngi phla ïa ki pop jong ngi, u long uba ïaineh bad u bahok, ban map noh ïa kita ki pop jong ngi bad ban pynkhuid ïa ngi na ka bymhok baroh. Ka dei ka jingiap U Jisu ha ka diengphna ba U Blei u long uba iaineh. Ha ka khyllipmat ba ngi phla ia ki pop, U Blei u ong, ‘la map bad sait khuid ia me’. Ka jingpynim kam dei na ngi ne ki kam jong ngi, ka dei tang na ka jingiaineh U Blei.

#7. Ngin shaniah ba U Blei un pynneh skhem ia ngi ban long kiba khlem pop ha ka sngi U Jisu Khrist

Haba ngi phai sha ka jingim lajong, khamtam ha kine ki por ba mynta, kane kam i long kumne satia. Hynrei phai sha 1 Korinth 1:4-9.

Nga nguh ïa U Blei jong nga khlem da pud shaphang jong phi, namar kata ka jingaiei U Blei ïa kaba la ai ha phi ha U Khrist Jisu; naba ha kiei kiei baroh, la pynman kyrhai ïa phi ha u, ha ka jingnangkren baroh, bad ha ka jingtip baroh; kumba la pynskhem ïa ka jingphla U Khrist ha phi; katba phi phim shym duna ha kano kano ka jingai; haba ïaikhmih lynti ïa ka jingpynpaw ïa U Jisu Khrist uba U Trai jong ngi; u ban pynneh skhem ruh ïa phi haduh ka bakut, khnang ban long kiba khlem pop ha ka sngi U Jisu Khrist uba U Trai jong ngi. U Blei u long uba lah ban shaniah, da uba la khot ïa phi sha ka jingïasyllok U Khun jong u, U Jisu Khrist uba U Trai jong ngi.

Katno ki jingkular U Trai ki long kiba phylla. Ioh phi kum sngewthuh bakla ne phi khlem pule bha, U Paul u ong ruh ha 1 Thessaloni 5:23-24. Te U Blei ka jingsuk, ma u hi, un pynkhuid phar ïa phi; bad to ai ba yn sumar kyndong ïa ka mynsiem, bad ïa ka jingim, bad ïa ka met jong phi shitylli khlem jingrem ha kata ka jingwan U Jisu Khrist uba U Trai jong ngi. Uta uba khot ïa phi u long uba lah ban shaniah, u ban leh ruh ïa kata.

Ka jingshisha U Blei kan pynneh skhem ia ngi ban long kiba khlem pop. Tang ma u hi uba lah ban leh ia kane, ym namar ba nga dei uba hok ne nga leh kam hok hynrei namar U Blei u long uba iaishah bad uba hok. Bad namar kine ki jingkular, ngin ieng skhem bad long shlur ba uta uba la sdang ha phi ïa ka jingleh babha un pynjanai ïa ka haduh ka sngi U Jisu Khrist (Phillipi 1:6).

Lehse don hapdeng jong phi (kum ki bangeit thymmai ne ki khunlung ha u Khrist) kiba dang artatien lada phi lah ne em ban long kiba iaishah ha ka jingim Khristan jong phi. U Blei u la tip lypa ia kine ki jingmut jingpyrkhat jong phi. Ngi pule ha 2 Timothi 2:11-12. Kane ka ktien kaba shisha: “Namar lada ngi la ïap lem bad u, ngin ïoh im ruh lem bad u; lada ngi ïaishah, ngin ïasynshar ruh lem bad u; lada ngin len ïa u, u ruh un len ïa ngi.

Kine ki kyntien ba shadien ki kren ia ki bymngeit. Tip ba U Trai un len ia phi, lada phi len ia u. Kaei pat u Paul u thoh na ka bynta kiba ngeit? Ngi pule ha ka dkhot ba bud: lada ngi ki bymneh, u ïaisah ma u, uba ïaineh; naba u, um lah ban len ïa lade.